Yayınlanma:19 Kasım 2020 12:22 Güncelleme:06 Ağustos 2021 21:18
“Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinde uyku kalitesi ve akıllı telefon bağımlılığı ile ilişkisi” konulu tez çalışması yapıldı. PAÜ’den bin 545 öğrencinin katıldığı araştırmada öğrencilerin %52,4’ünün kötü uyku kalitesine sahip olduğu, %34,6’sının ise akıllı telefon bağımlısı olduğu ortaya çıktı.
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nurhan Meydan Acımış danışmanlığında Dr. Betül Özcan tarafından “Pamukkale Üniversitesi öğrencilerinde uyku kalitesi ve akıllı telefon bağımlılığı ile ilişkisi” başlıklı tez çalışması yapıldı. Araştırmada kötü uyku kalitesi sıklığı %52,4 olarak bulundu. Akıllı telefon bağımlılığı sıklığı ise %34,6 olarak saptandı. Akıllı telefon bağımlılığı olan öğrencilerde kötü uyku kalitesi sıklığı diğer öğrencilere göre anlamlı yüksek çıktı. Binary lojistik regresyon analizi sonuçlarına göre akıllı telefon bağımlılığı kötü uyku kalitesi için bağımsız risk faktörlerinden biri olarak bulundu.
Öğrencilerin %56,8‘i kız, %43,2‘si erkek
Araştırma grubunu araştırmaya katılan 1545 üniversite öğrencisi oluşturdu. Araştırmaya katılan öğrencilerin yüksekokul ve fakültelere göre dağılımları incelendiğinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu‘ndan 223 (%14,4), Teknoloji Fakültesi‘nden 131 (%8,5), Eğitim Fakültesi‘nden 257 (%16,6), İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi‘nden 385 (%24,9), Mühendislik Fakültesi‘nden 268 (%17,4), Fen Edebiyat Fakültesi‘nden 281 (%18,2) öğrencinin araştırmaya katıldığı görüldü. Araştırmaya katılan öğrencilerin %25,1‘i birinci sınıf, %28,2‘si ikinci sınıf, %26,5‘i üçüncü sınıf, %20,2‘si dördüncü sınıftandı. Araştırmaya katılan öğrencilerin %56,8‘i kız, %43,2‘si erkekti.
%62,4‘ü hiç sigara içmiyor
Katılımcıların %62,4‘ü hiç sigara içmediğini, %6,3‘ü sigara içmeyi bıraktığını, %11,9‘u ara sıra sigara içtiğini, %19,4‘ü ise düzenli sigara içicisi olduğunu belirtti. Katılımcıların %74,9‘u son bir ay içinde hiç alkol kullanmadığını belirtmiş olup; katılımcıların %16,9‘unun son bir ay içinde haftada bir günden az alkol kullandığı, %8,2‘sinin ise son bir ay içinde haftada 1 gün ve üzerinde alkol kullandığı bulundu.
%68,4‘ü düzenli egzersiz yapmıyor
Katılımcıların %31,4‘ü düzenli olarak egzersiz yaptığını belirtirken, %68,4‘ü ise düzenli olarak egzersiz yapmadığını bildirdi. Katılımcıların bildirdikleri son bir hafta içinde yapılan orta şiddetli fiziksel aktivite (hızlı yürümek, düşük tempolu koşular, dans etmek, ip atlamak, yüzmek, masa tenisi oynamak, yavaş tempoda bisiklet sürmek vb.) ve şiddetli fiziksel aktivite (tempolu koşu, basketbol, futbol, voleybol, hentbol ve tenis oynamak, step-aerobik derslerine katılmak, tempolu dans etmek vb.) sürelerine göre %41,1‘inin son bir hafta içinde Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 18-64 yaş aralığındaki yetişkinler için önerilmiş olan haftada en az 150 dakika orta şiddetli ya da 75 dakika şiddetli veya ikisinin eşdeğer kombinasyonu kadar fiziksel aktivite yaptığı saptandı.
Çay içmeyen %5,4
Katılımcıların verilerinden haftalık çay, kahve meşrubat tüketim sıklıkları hesaplandı. Katılımcıların %5,4‘ünün çay tüketmediği, %62,0‘ının haftada 1-20 bardak tükettiği, %32,6‘sının ise haftada 20 bardaktan fazla tükettiği bulundu. Katılımcıların %14,5‘inin kahve tüketmediği, %66,8‘inin haftada 1-10 bardak veya fincan tükettiği, %18,7‘sinin ise haftada 10 bardak veya fincandan fazla tükettiği bulundu. Katılımcıların %29,8‘inin kafeinli meşrubat (kola, gazlı içecek) tüketmediği, %53,8‘inin haftada 1-5 bardak veya kutu tükettiği, %16,4‘ünün ise haftada 5 bardak veya kutudan fazla tükettiği bulundu.
%52,4‘ü dijital oyun oynuyor
Katılımcı öğrencilerin %52,4‘ü dijital oyun oynadığını, %47,6‘sı ise oynamadığını belirtti. Katılımcıların günlük internet kullanım sürelerinin ortancası 4 saat/gün, dijital oyun oynadığını belirten katılımcıların haftalık dijital oyun oynama süreleri ortancası 7 saat/hafta olup; bu değişkenlerin birinci ve üçüncü çeyrek değerleri tabloda mevcuttur
Yatmadan önce %79,4’ü telefonla zaman geçiriyor
Katılımcıların %92,6‘sı yatmadan önceki son bir saat içinde ekran başında zaman geçirdiğini, %7,4‘ü ise zaman geçirmediğini belirtti. Yatmadan önceki son bir saat içinde ekran başında zaman geçiren katılımcılar televizyon, bilgisayar, akıllı telefon/tablet ve diğer olmak üzere hangi tür ekranın veya ekranların başında zaman geçirdiğini belirtmiş olup; araştırmanın veri formunda bu soru için birden fazla seçenek işaretlenebilmiştir. Katılımcı öğrencilerin verileri değerlendirildiğinde yatmadan önceki son bir saat içinde katılımcıların %18,8‘inin televizyon ekranı başında, %21,2‘sinin bilgisayar ekranı başında, %79,4‘ünün akıllı telefon/tablet ekranı başında, %1,8‘inin ise diğer tür ekran başında zaman geçirmekte olduğu bulundu. Katılımcı öğrencilerin %47,7‘si uyuduğu odada televizyon ve bilgisayar olmadığını, %3,7‘si televizyon olduğunu, %38,0‘ı bilgisayar olduğunu ve %10,6‘sı televizyon ve bilgisayar olduğunu bildirdi.
%99,6‘sı akıllı telefon kullanıcısı
Katılımcıların %99,6‘sı akıllı telefon kullanıcısı idi. Akıllı telefon kullanıcılarının günlük akıllı telefon kullanım sürelerinin ortancası 4 saat/gün, birinci ve üçüncü çeyrek değerleri ise sırasıyla 3 saat/gün ve 6 saat/gün olarak bulundu. Katılımcı öğrencilerin %89,8‘i akıllı telefonlarını yatak içinde kullandıklarını belirtti.
%47,6 sosyal medyayı takip etmek için kullanılıyor
Akıllı telefon kullanıcısı olan katılımcıların günlük internet kullanımını akıllı telefondan yapma yüzlerinin ortancası %90 olarak bulunmuş olup, birinci ve üçüncü çeyrek değerleri tabloda mevcuttur. Katılımcı öğrencilerin akıllı telefonu en sık kullanım amaçları %11,6 sıklıkla konuşmak, %21,7 sıklıkla mesajlaşmak, %47,6 sıklıkla sosyal medyayı takip etmek, %0,6 sıklıkla fotoğraf çekmek, %6,2 sıklıkla müzik dinlemek, %7,7 sıklıkla video seyretmek, %2,2 sıklıkla oyun oynamak ve %2,8 sıklıkla diğer amaçlar olarak bulundu.
Farkındalık oluşturulmalı
Araştırmanın sonuç ve öneriler kısmında öğrencilerin %52,4 sıklıkla yarısından fazlasının kötü uyku kalitesine sahip ve akıllı telefon bağımlılığı sıklığının tüm araştırma grubunda %34,6 olduğu bulundu. Akıllı telefon bağımlılığı olan öğrencilerde kötü uyku kalitesi sıklığının ikili karşılaştırmada diğerlerinden anlamlı yüksek olduğu saptandı. Kötü uyku kalitesi ile ilişkili faktörleri saptamak amacıyla yapılan çok değişkenli analizde akıllı telefon bağımlılığı olan üniversite öğrencilerinde kötü uyku kalitesine sahip olma riskinin diğer öğrencilere göre istatistiksel olarak anlamlı yüksek olduğu bulundu. Akıllı telefon bağımlılığı dışında gelir düzeyi algısının düşük olması, düzenli sigara içicisi olma, son bir ay içinde haftada bir gün ve üzeri alkol kullanma, son bir haftayı sorgulayarak saptanan fiziksel aktivite düzeyinin düşük olması, uyku sorunu olan birinci dereceden akrabaya sahip olma ve bir günlük zaman diliminde yatak içinde akıllı telefon kullanım süresinin 30 dakikadan fazla olması durumları da kötü uyku kalitesi için bağımsız risk faktörleri olarak bulundu.
Üniversite öğrencilerinde uyku kalitesi ve akıllı telefon bağımlılığı konularında farkındalık oluşturulmalıdır. Uyku kalitesi ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişkinin aydınlatılması için yeni araştırmalara ihtiyaç vardır.
Kesitsel tipte bir araştırma olan çalışmada 30 soruluk bir veri formu, Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği-Kısa Formu (ATBÖ-KF) ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) kullanıldı. Araştırmanın minimum örneklem büyüklüğü 1088 olarak hesaplandı. Araştırmanın verileri Mart-Nisan 2018 tarihlerinde toplandı. Veriler SPSS programı ile analiz edildi ve istatistiksel analizlerde p <0,05 anlamlı kabul edildi.
